Terapia funkcji wzrokowych

Trudności z nauką czytania i pisania często spowodowane są zaburzeniami cech narządu wzroku. Bywają utożsamiane z dysleksją rozwojową, ponieważ objawy są zbliżone. Nieprawidłowości w obrębie cech narządu wzroku mogą powodować u dziecka:

• słabą precyzję w ruchach rąk,
• niechęć do układanek, rysowania, wycinania,
• zaburzenia grafomotoryczne,
• problemy w opanowaniu techniki czytania.

W wielu przypadkach zaburzenia te współwystępują z dysfunkcjami w obrębie analizatora wzrokowego. Zaburzenia cech narządu wzroku negatywnie wpływają na rozwój i kształtowanie się percepcji wzrokowej, a także na uwagą i pamięć wzrokową.

Badaniami funkcji wzrokowych powinny być objęte przede wszystkim dzieci:

• od piątego roku życia,
• z zagrożonych i patologicznych ciąż,
• przedwcześnie urodzone,
• z obniżonym napięciem mięśniowym,
• opóźnionym rozwojem ruchowym,
• rodziców z wadami wzroku i chorobami narządu wzroku,
• ryzyka dyslekcji.

Charakterystyczne objawy zaburzeń w obrębie cech narządu wzroku:

• opóźnienie w rozwoju ruchowym,
• niski poziom koncentracji wzrokowej,
• niechęć do czytania,
• wolne tempo przepisywania z tablicy,
• błędy popełniane przy przepisywaniu (zwłaszcza pomijanie liter i drobnych elementów graficznych),
• problemy w czytaniu drobnego druku,
• bóle głowy, pieczenie oczu, częste mruganie, mrużenie oczu,
• czytanie tekstu z bardzo bliskiej lub bardzo dalekiej odległości od oczu,
• niski poziom grafomotoryczny pisma (pismo nie mieści się w liniach, pisanie pod różnym kątem),
• gorsza ostrość widzenia do dali po dłuższym okresie pracy z bliska,
• litery widziane są z różnym kontrastem,
• przechylanie głowy lub ciała w jedną stronę,
• przekręcanie zeszytu w różne strony,
• wodzenie palcem wzdłuż tekstu,
• problemy w różnicowaniu kolorów,
• niechęć do czytania w czasie jazdy samochodem lub pociągiem,
• zła tolerancja jaskrawego światła i zmian natężenia oświetlenia,
• skrócony czas koncentracji wzrokowej,
• niska efektywność pracy z bliska,
• zaburzenia równowagi i orientacji przestrzennej,
• patrzenie pod nogi szczególnie podczas schodzenia po schodach,
• unikanie gier i zabaw ruchowych, zwłaszcza z piłką.

U uczniów z dysleksją rozwojową oraz zaburzeniami funkcji wzrokowych terapia powinna poprzedzać zajęcia korekcyjno-kompensacyjne. Natomiast w przypadku, kiedy podstawowym problemem trudności w czytaniu i pisaniu są dysfunkcje wzrokowe, korekcja tych nieprawidłowości zwykle eliminuje problemy w czytaniu.

Diagnoza opiera się na przesiewowym badaniu:

• ostrości wzroku do bliży i dali,
• ruchomości mięśni gałek ocznych,
• badaniu konwergencji i akomodacji,
• badaniu widzenia obuocznego, stereoskopowego,
• cover test – badaniu obecności zeza ukrytego,
• test różnicowania barw,
• test odblasków świetlnych (Hirschberga),
• umiejętności separacji ruchów oczu od ruchów głowy.