Metoda Integracji sensorycznej

Integracja sensoryczna oznacza prawidłowe i jednoczesne odczytywanie przez mózg danych dostarczanych przez zmysły. Integracja sensoryczna pozwala na wykonywanie zaplanowanych i niezaplanowanych ruchów z jednoczesnym uwzględnieniem wiedzy o otoczeniu dostarczanej przez wszystkie zmysły w sposób automatyczny, nie wymagający zastanawiania się i kontroli.

Dysfunkcje integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie następujących systemów:

• czuciowego (dotykowego i proprioceptywnego),
• przedsionkowego,
• słuchowego,
• wzrokowego,
• węchowego,
• smakowego.

Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej najczęściej manifestują się:

• wzmożoną lub obniżoną wrażliwością na bodźce,
• niewłaściwym poziomem uwagi,
• obniżonym poziomem koordynacji ruchowej,
• opóźnionym rozwojem mowy,
• nieprawidłowym poziomem aktywności ruchowej,
• trudnościami w zachowaniu.

Wybrane objawy dysfunkcji integracji sensorycznej:

1. ma trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów (preferuje dania papkowate),
2. źle toleruje wykonywanie przy nim czynności pielęgnacyjnych i higienicznych, takich jak: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp.
3. wiele czynności samoobsługowych wykonuje z trudem, powoli, niezdarnie,
4. ma problemy z samodzielnym myciem się, ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów,
5. ma słabą równowagę: potyka się i upada częściej niż rówieśnicy, prawie zawsze ma jakiś siniak czy zadrapanie,
6. podczas dłuższego siedzenia ma trudności z utrzymaniem głowy w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, kładzie się na stoliku itp.
7. jest nadruchliwe, nie może usiedzieć/ustać w jednym miejscu,
8. trudno się koncentruje, a łatwo rozprasza,
9. jest impulsywne, nadwrażliwe emocjonalnie, często się obraża,
10. bywa uparte, negatywistyczne,
11. w porównaniu do innych dzieci czy wymogów sytuacji porusza się zbyt szybko lub za wolno,
12. nabywanie nowych umiejętności ruchowych sprawia mu trudność, np. jazda na rowerze, rzucanie i łapanie piłki, pływanie,
13. wchodząc/schodząc po schodach częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy, niepewnie stawia nogi,
14. nieumyślnie wchodzi lub wpada na meble, ściany, inne dzieci,
15. niewłaściwie czy wręcz dziwacznie trzyma różne przedmioty codziennego użytku, np. nożyczki, sztućce czy przybory do pisania,
16. unika dziecięcego baraszkowania z rodzicami lub rodzeństwem,
17. uwielbia ruch, poszukuje go, dąży do niego. Jest stale w ruchu – biega, podskakuje, często zmienia pozycję ciała,
18. przejawia duży lęk przed upadkiem lub wysokością, okazuje niepokój, gdy musi oderwać nogi od podłoża, np. wejść na wysokie schody, na drabinkę, usiąść na wysokim stołku,
19. w nowym miejscu czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu, by zdobyć orientację w otoczeniu,
20. często myli stronę prawą i lewą, w obrębie własnego ciała oraz w otaczającej przestrzeni, podczas gier zespołowych zdarza się, że biegnie w innym kierunku niż jego drużyna, w inną stronę niż piłka, którą ma złapać, jest zdezorientowane, ma słabe wyczucie odległości,
21. nie ma dominacji jednej ręki,
22. ma trudności z czytaniem i pisaniem, częściej niż inne dzieci w jego wieku myli, odwraca znaki graficzne, ma trudności w przepisywaniu, przerysowywaniu z tablicy,
23. ma kłopoty z cięciem nożyczkami, rysowaniem po śladzie, kalkowaniem itp.
24. sprawia wrażenie słabego, szybko się męczy,
25. nie lubi karuzeli, huśtawki, lub przeciwnie – uwielbia to.

Psychicznym następstwem niedostatecznej integracji sensorycznej może być:

• labilność emocjonalna,
• niska samoocena,
• oznaki nieprzystosowania,
• agresja.

Problemy z koncentracją, słaba koordynacja ruchowa utrudniająca naukę czynności wymagających precyzji, jak pisanie czy też zwykłą zabawę z rówieśnikami, często wyrzucają dziecko na margines grupy lub dają etykietę złego ucznia. Dziecko pomimo starań robi małe postępy. Budzi to napięcie w nim samym oraz w otoczeniu.

Podczas diagnozy terapeuta, stosując wywiad, obserwację i standaryzowane testy, ocenia:

• modulację sensoryczną – ocenia jakość odbioru bodźców i ewentualną nadwrażliwość (zbyt silną reakcję na dopływające bodźce) lub podwrażliwość (zbyt słaba reakcja organizmu nie adekwatna do nasilenie bodźca),
• ewentualną przetrwałość odruchów wrodzonych,
• napięcie mięśniowe i jakość jego dystrybucji,
• funkcje wzrokowe i słuchowe,
• funkcjonowanie motoryki małej i dużej oraz ogólną koordynację ruchową.

Terapia

Terapia najczęściej prowadzona jest na zasadzie uporządkowanej zabawy przy użyciu przyrządów, takich jak huśtawka czy zjeżdżalnia. Zajęcia godzinne odbywają się 1-2 razy w tygodniu przez okres od kilku miesięcy do 2 lat. Jej efekty, osiągnięcie automatyzmu w przetwarzaniu wewnętrznym bodźców sensorycznych, właściwa reaktywność, poprawienie koordynacji wzrokowo-ruchowej, mają przełożenie na poprawę funkcjonowania dziecka w świecie, łatwiejsze uczenie i przyswajanie wiedzy oraz lepsze samopoczucie. Dziecko osiąga rodzaj zrównoważenia i uspokojenia, które wpływa na poprawę jego pozycji w szkole i grupie rówieśniczej.

Należy pamiętać, że zaburzenia integracji sensorycznej nie są problemem wieku rozwojowego, z którego się wyrasta. Osoby nie objęte terapią będą się borykać z problemami z nich wynikającymi również w życiu dorosłym.